Reklam Kurulunun Çevreye İlişkin Beyanlar İçeren Reklamlara Yaklaşımı

Reklam Kurulu çevreye ilişkin beyanlar içeren pek çok reklamı Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği (“Yönetmelik”) ve Çevreye İlişkin Beyanlar İçeren Reklamlara İlişkin Kılavuz uyarınca incelemiş ve yaptığı değerlendirmeler ile uygulamaya ışık tutmuştur. 

• Örneğin Reklam Kurulu bir kozmetik şirketinin “2005 yılından bu yana, 2020 yılına kadar %60 azaltmayı hedeflediğimiz tesis ve dağıtım merkezlerindeki CO2 emisyonlarını mutlak olarak %78 azaltmayı başardık, üstelik aynı dönemde üretim hacmini %37 arttırdık. 2019 sonu itibarıyla, 14’ü fabrika olmak üzere, 35 tesis karbon nötr oldu. Bu %100 yenilenebilir enerji kullandıkları anlamına geliyor. 2019 yılı sonunda, yeni veya yenilenmiş ürünlerimizin %85'inin çevresel ve sosyal profili geliştirildi.” şeklindeki tanıtımlarında yer alan iddiaların akredite olmuş veya akademik kuruluşlarca kabul görmüş bilimsel çalışmalara dayalı olarak kanıtlanmış olması sebebiyle Yönetmelik’te yer alan ispat külfetinin sağlandığı ve reklamların mevzuata aykırı olmadığı sonucuna varmıştır.
• Reklam Kurulu, kişisel bakım ürünleri üreten bir firmanın günlük ped ürününe ilişkin tanıtımlarında “toprakta çözünen”, “doğada çözünen”, “havayı koruyan”, “karbondioksit salınımını azaltmaya yardımcı oluyor” şeklindeki beyanlarının Yönetmelikte düzenlenen kurallara göre uygun şekilde ispatlanamadığı ve genel nitelikteki bu beyanların yanıltıcı ve istismar edici nitelikte olduğu sonucuna varmıştır. Reklam Kurulu, aynı firmanın bebek bezi ürünlerine ilişkin reklamlarındaki “Emici bölgesi doğada çözünen, içerisindeki tohumları yeşerebilen, böylece her bir bebek kullandığı binlerce bezle yüzbinlerce tohumun bitkiye dönüşerek milyonlarca metreküp oksijenin üretilmesine katkı sağlayacak” iddiasının ispatına ilişkin olarak sunulan ve ürünün emici tabakasında kullanılan bileşenin topraktaki biyoçözünürlük oranını gösteren raporun, tanıtımı yapılan ürünün tamamının “doğada” çözündüğü iddiasını desteklemede yetersiz kaldığı ve inceleme konusu tanıtımlarda ürün içerisinde bulunan her tohumun bitkiye dönüşeceği algısı yaratıldığı ve bu sayede kullanılan her bebek bezinin çevreye olumlu katkı sağlayacağı mesajının verildiği, bu durumun da tüketicileri yanıltıcı ve çevre konusundaki hassasiyetlerini istismar edici nitelikte olduğu, ayrıca tüketicilerin kullanım alışkanlıkları dikkate alındığında, söz konusu mesajın bezlerin çevreye zarar vermeyecek şekilde çöpe atılması gerektiği yönünde herhangi bir uyarıda bulunulmadan aktarılmasının tüketicileri yanlış yönlendirici olduğu tespitlerinde bulunmuştur.
• Reklam Kurulu bir başka kararında bir gıda ürününe ilişkin ürün ambalajı üzerindeki “sürdürülebilir bir dünya için bu kutuyu atma” ve “saksı-vazo-saklama kabı” ifadelerini ve çiçek görsellerini incelemiş ve anılan tanıtımın; ürünün kendisinin, üretim ve tedarik süreçlerinin veya ambalajının çevre üzerindeki olumsuz etkilerini ortadan kaldıran veya azaltan, bir diğer ifadeyle sürdürülebilir bir dünya hedefine katkıda bulunan herhangi bir işlem yapılmadığı halde kullanılmasının ve aynı zamanda sürdürülebilirliğin sağlanması görevini tüketicilere yüklenmesinin, tüketicilerin bu alandaki olası bilgi eksikliğini ve duyarlılığını istismar edici nitelikte olduğu ve dolayısıyla söz konusu tanıtımların doğruluk ve dürüstlük ilkesine aykırılık teşkil ettiği değerlendirmelerinde bulunmuştur.
• Yine bir başka gıda ürününe ilişkin olarak “doğayı senin kadar düşünen çok yoğun çikolatalı” şeklindeki reklamları inceleyen Reklam Kurulu, ifadelerin ne ilgili olduğu, ne için ve nasıl kullanıldığı, ürünün yaşam döngüsünün tümüne ya da bir bölümüne yönelik olup olmadığına ilişkin hiçbir bilgilere yer verilmediğinden söz konusu tanıtımların yanıltıcı olduğuna karar vermiştir.
• Yine Reklam Kurulu bir hazır giyim firmasının “çevre dostu üretim teknikleriyle %30 daha az kimyasal kullandık” ve “%40 su tasarrufu sağladık” şeklindeki karşılaştırma niteliğindeki çevreye ilişkin beyan içeren reklamlardaki iddiaların Yönetmelikte düzenlenen ispat külfetine uygun şekilde ispatlanmadığını tespit etmiş ve inceleme konusu reklamlar hakkında durdurma cezası vermiştir.
• Reklam Kurulu bir başka hazır giyim şirketinin “koleksiyondaki ürünlerde ileri dönüştürülmüş sürdürülebilir malzemeler kullanılıyor” şeklindeki reklamları bakımından yaptığı incelemede ise söz konusu koleksiyondaki ürünlerde kullanılan malzemelerin içeriklerine ilişkin bilgi verilmediği, dolayısıyla tüketiciler nezdinde koleksiyonda yer alan ürünlerin tamamının anılan malzemelerden oluştuğuna yönelik bir algı oluşabileceği, bu durumun tüketicilerin çevre konusundaki duyarlılığını ya da bu alandaki olası bilgi eksikliğini istismar edebileceği kanaatiyle incelenen reklamları durdurma cezası vermiştir.
• Bunun gibi Reklam Kurulu, bir perakende şirketinin “2024’te tüm ambalajlarımızı %100 sürdürülebilir yapma sözümüz var” şeklindeki ifadeler içeren reklamlarının hangi marka ürün veya ürün grubuna ilişkin olduğunun belirtilmediği veya bu konuda tüketicinin bilgi alabileceği bir internet sitesine veya farklı bir mecraya yönlendirme yapılmadığı gerekçeleriyle mevzuata aykırı bulmuştur.
• Yine Reklam Kurulu bir kağıt havlu ürünlerine ilişkin yapmış olduğu “enerjisini kendi üretip dönüştürmektedir”, “standart kağıt üretim yöntemlerine göre düşük su tüketimi ile üretilir” iddialarının Yönetmelikte aranan ispat külfeti şartlarına uygun şekilde ispatlanmadığını değerlendirmiştir.
• Bir çamaşır makinesinin reklamlarında “iklim dostu hareket, iklim dostu ürün” gibi genel nitelikteki kavramların ise açıklama yapılmadan ya da ürünün üretim süreçlerinin çevreye etkilerine ilişkin tüketiciler nezdinde belirsizliğe neden olacak ve bilgi eksikliğini istismar edecek şekilde kullanıldığı gerekçesiyle Reklam Kurulu bu tanıtımların tüketicileri yanıltıcı olduğuna karar vermiştir.

Görüldüğü gibi Reklam Kurulu 2024 yılında Yönetmelikte ve Çevreye İlişkin Beyanlar İçeren Reklamlara İlişkin Kılavuzda yer alan ilkelere uygunluk sağlanması için sıkı ve etkin bir denetim gerçekleştirmiş, özellikle ispat külfetinin yerine getirilmesi bakımından oldukça dikkatli değerlendirmeler yapmıştır. Reklam Kurulu’nun çevreye ilişkin beyanlar içeren reklamları denetimine sıkı şekilde devam edeceği öngörülmektedir.