Reklam Kurulunun İdari Yaptırımlarında Yeni Dönem
2024 yılında, Reklam Kurulu’nun idari yaptırımlarıyla ilgili önemli değişiklikler ve gelişmeler yaşanmıştır.
- 30 Ekim 2024 tarihli ve 32707 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7529 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, özellikle Kurul tarafından uygulanan idari para cezaları ve uzlaştırma müessesesi bakımından önemli değişiklikler getirmiştir. Kanunun bu değişiklikleri içeren maddeleri, yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmiştir.
- Anayasa Mahkemesi’nin 13 Eylül 2023 tarihli ve 2022/70 E. 2023/152 K. sayılı kararı ile, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un (“Kanun”) 77. maddesinde yer alan; hukuka aykırı reklam faaliyetlerinin internet ortamında gerçekleştirilmesi durumunda, internet sitesinin ilgili bölümüne veya gerekli şartların sağlanması halinde tümüne yönelik Kurul tarafından erişim engellenmesi kararı verme yetkisi, ölçülülük ve gereklilik ilkelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmişti.[1] Ancak 23 Mayıs 2024 tarihinde yapılan ve 29 Mayıs 2024’te yürürlüğe giren değişiklikle, kanun koyucu, Kurul’un erişim engelleme yetkisini, Anayasa Mahkemesi kararında belirtilen ölçülülük ve gereklilik ilkelerine uygun şekilde yeniden düzenlemiştir.
- İdari para cezalarının miktarları bakımından yapılan değişiklikler
Öncelikle 30 Ekim 2024 tarihinde Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yapılan değişikliklerle ticari reklamlara ilişkin düzenlemelere aykırılık halinde verilecek idari para cezalarında alt ve üst sınır belirlenmiştir. Bu kapsamda ihlalin gerçekleştiği mecraya bağlı olarak en düşük idari para cezası 60.000 TL ve en yüksek idari para cezası 22.100.000 TL olarak değiştirilmiştir.
Daha sonra yukarıdaki şekilde belirlenen söz konusu idari para cezaları 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 2024 yılı için yeniden değerleme oranı olarak ilan edilen %43,93 oranında artırılmıştır.
Buna göre; aldatıcı ve yanıltıcı ticari reklamlar için idari para cezaları, aykırılık yerel düzeyde yayın yapan televizyon kanalı aracılığı ile gerçekleşmişse 158.323 TL - 1.583.230 TL, ülke genelinde yayın yapan televizyon kanalı aracılığıyla gerçekleşmişse 3.180.853 TL - 31.808.530 TL alt ve üst sınırları arasında uygulanacaktır. Söz konusu aykırılık, ülke genelinde yayın yapan radyo kanalı aracılığıyla gerçekleşmişse 863.580 TL - 8.635.800 TL, uydu üzerinden yayın yapan televizyon kanalı veya internet aracılığı ile gerçekleşmiş ise 863.580 TL - 8.635.800 TL, kısa mesaj aracılığıyla yapılmışsa 403.004 TL - 4.040.040 TL ve diğer mecralar aracılığıyla yapılmışsa 86.358 TL - 863.580 TL alt ve üst sınırları arasında uygulanacaktır.
Reklam Kurulunun üst ve alt sınırları uygularken aykırılığın haksızlık içeriği, aykırılık dolayısıyla elde edilen menfaatin veya neden olunan zararın büyüklüğü ile aykırılığı gerçekleştirenin kusuru ve ekonomik durumu gibi hususları dikkate alacağı düzenlenmiştir. Bu kapsamda Reklam Kurulunun ihlalin 1 yıl içerisinde tekrarı halinde idari para cezasını 10 katına kadar uygulama yetkisi kaldırılmıştır.
- Erişim engelleme yetkisinin yeniden düzenlenmesi
Kanun’da erişim engelleme yetkisi bakımından yapılan değişiklik ile Reklam Kurulu, hukuka aykırı reklam faaliyetlerinin internet ortamında gerçekleşmesi halinde, ilgili internet sayfasındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden, elektronik olarak iletişim kurulabilecek araçlar ile bildirimde bulunarak ve bu bildirime rağmen yirmi dört saat içinde reklam veren tarafından içeriğin çıkarılmaması halinde erişim engelleme kararı verebilecektir. Erişimin engellenmesi kararı esas olarak aykırılığın gerçekleştiği içerikle sınırlı olarak verilebilecek; ancak teknik olarak aykırılığa ilişkin içeriğe erişimin engellenmesinin yapılamadığı veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla aykırılığın önlenemediği durumlarda ise internet sitesinin tümüne yönelik erişim engellenmesi kararı verilebilecektir.
- Uzlaşma yoluna başvurma imkanının sağlanması
Reklam Kurulunun idari para cezalarını Bakanlık ile uzlaşma kapsamından çıkartan fıkra mülga edilerek Reklam Kurulunun idari para cezalarına karşı da Bakanlık ile uzlaşma yoluna başvurma imkanı sağlanmıştır. Bu kapsamda Reklam Kurulu tarafından verilen idari para cezaları hakkında, ceza muhatabı tarafından, tespit edilen aykırılıkların kanun hükümlerine yeterince nüfuz edememekten veya kanun hükümlerini yanlış yorumlamaktan kaynaklandığının veya yargı kararları ile idarenin ihtilaf konusu olayda görüş farklılığının olduğunun ileri sürülmesi durumunda, başvuru üzerine Bakanlık idari para cezasının muhatabı ile uzlaşabilir.
Değerlendirmeler
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yapılan değişikliklerle, Reklam Kurulu tarafından uygulanan idari para cezalarına alt ve üst sınır getirilerek cezalar artırılmıştır. Bu değişiklikle, denetimlerin etkinliği sağlanarak, tüketicilerin yanıltılması ve istismarı önlenmesi, kamu yararının korunması amaçlanmaktadır. Ayrıca, ticari reklam ve haksız ticari uygulamalarla ilgili ihlallerin çözüm süreçlerini hızlandırmak ve kamusal maliyetleri azaltmak için uzlaşma hükümleri getirilmiştir. Bu değişikliklerle, ihlallerin caydırıcılığının artırılması ve Reklam Kurulunun faaliyetlerinin etkinliğinin sağlanması sağlanması hedeflenmektedir.
Reklam Kurulu’nun erişim engelleme yetkisi, tüketicileri yanıltıcı ve güvenlerini istismar edici reklamlarla mücadele etme amacıyla önemli bir caydırıcı mekanizma olarak hukuka yeniden dahil edilmiştir. Bu durum, piyasada etkin rekabetin sağlanması ve marka hakkı ihlallerinin önlenmesine de katkı sağlayabilecektir.
Sonuç olarak, Reklam Kurulu’nun erişim engelleme yetkisini ve idari para cezalarını etkin bir şekilde kullanması, tüketicilerin korunmasını sağlamada ve piyasada adil rekabetin sağlanmasında kritik bir rol oynamaktadır. 2024 yılında yapılan değişiklik ve düzenlemelerle, Kurul’un denetim ve yaptırım kapasitesinin artırıldığı ve ticari reklam ve haksız ticari uygulamalara karşı caydırıcılığın güçlendirildiği değerlendirilmektedir.